Auteur: Jeroen Wielaert
Nooit startte de Tour de France zo ver van eigen land en nimmer zo noordelijk. De Grand Départ is de meest septentrionale in de geschiedenis, schreef Philippe le Gars in L’Équipe, naar het Latijnse adjectief voor het hoge noorden. Denemarken ligt verder van Frankrijk dan Ierland, start van 1998. Op verre afstand, in een niet eerder bezocht land neemt het vertrek wonderbaarlijke allures aan, zoals nu in de hoofdstad van Denemarken.
‘Copenhagen is bewitched and an unknown euphoria felt overall.’
Het was een opgetogen sms-je van Jørgen Leth, de grote Deense dichter, filmmaker en televisiecommentator. In het voorjaar kreeg hij op de Franse ambassade van Tour-directeur Christian Prudhomme de hoge Franse onderscheiding tot Ridder voor Kunst en Cultuur, voor zijn verspreiding van Franse beschaving in Denemarken. In de jaren zeventig maakte Leth zijn documentaire A Sunday in Hell, over Parijs-Roubaix. Nu wordt het A Friday in Heaven, met de proloog door die behekste stad vol ongekende euforie.
Het is als de mirakelse metamorfose van Utrecht, eind juni 2015. Ruim een week voor de Grand Départ ging er een merkwaardige zindering door de Domstad. Er was nog geen renner te zien, maar wel heel erg voelbaar dat de Tour nabij kwam, een hoogst speciale stadsbegeestering. Het is wat nu Kopenhagen en heel Denemarken bevangt: de bonheur du Tour, een heel bijzonder zomers geluk.
Het is een opwekkend verschil met de bedrukte sfeer in Nederland, vol weerzin over het tractorterrorisme van boeren pelotons. En een ongekend contrast met de Dombas, waar de raketten van de waanzin blijven neerkomen. Ja, het zal nog lang duren, voordat Oekraïne euforisch behekst raakt door een Grand Départ in het open, Europese Kiev.
Mijn lief en ik bezochten Kopenhagen vier dagen in juni 2019. Voor de start van Parijs-Roubaix had ik in de perszaal in Compiègne een brochure zien liggen voor de Deense Tourstart – de juiste prikkel. We zagen de klassieke Nyhavn, de commercieel geworden Vrijstad Christiania en de Kleine Zeemeermin, ooit omarmd door mijn vader. We fietsten kilometers door mooie oude wijken, stonden bij het graf van de grote dichter Hans Christian Andersen en dronken wat op een terras bij de voormalige vleeshallen. Kopenhagen, zoals het fraai, vrij en groots zichzelf is. Nu beleeft het de transformatie tot Tourstad.
Donderdagmiddag was de ploegpresentatie in het klassieke Tivoli-park. Het werd een hoogtepunt in het leven van de 85-jarige wieleradept Jørgen Leth. Met al zijn ervaring waren het voor hem toch overstelpende indrukken. Hij zei: ‘Dat coole Denemarken is niet cool meer. Er stonden lange rijen voor Tivoli. Ik heb nog nooit zoiets gezien. Ik ben heel gelukkig met dit alles. Ja, het is een van de grootse dagen van mijn leven. Als oude cynische verslaggever werd ik geraakt. Het was totaal ongebruikelijk. De renners zeiden het ook op het podium. Een jongen als Chris Froome zei dat hij nog nooit zoiets had gezien. Jonas Vingegaard is ongelooflijk populair. Een verlegen jongen. Hij kon niets uitbrengen, zijn ogen waren vochtig. Het was wel te vergelijken met Utrecht. Er was van te voren veel discussie over de kosten, het belastinggeld enzo, maar dat is totaal verstomd. Het is een groot succes.’
Leth heeft samengewerkt met regisseur Lars von Trier, legendarisch van Festen. Het is aan de Deense renners om de drie Tour-dagen in hun land niet zo treurig te laten aflopen zoals de film. De natuur speelt ook een rol in het vlakke land. ‘Hier komt de wind van alle kanten,’ zei Kasper Asgreen. In waaiers kan het heksenwerk worden.
De Tourcolumn door Bert Wagendorp, John Kroon en Jeroen Wielaert.
de Fra