Auteur: Bert Wagendorp
Op 3 maart eindigde de Tour de Rwanda met een overwinning voor de Fransman Fabien Doubey van TotalEnergies. De Ronde was de generale repetitie voor de wereldkampioenschappen wielrennen die van 21 tot en met 28 september plaatsvinden in en rond Kigali, de hoofdstad van het land van dictator Paul Kagame.
Het zal in september de eerste keer zijn dat op het Afrikaanse continent wordt gestreden om regenboogtruien. En het is geen toeval dat de keuze daarbij is gevallen op het relatief kleine Rwanda. In dat land vond in 1994 een volkerenmoord plaats die in honderd dagen het leven kostte aan minstens 800.000 mensen. Uit die genocide, die plaatsvond tussen de twee grootste bevolkingsgroepen in het land, Hutu’s en Tutsi’s, kwam Rwanda na een aantal jaren tevoorschijn als een ogenschijnlijk gestabiliseerd land, met een bloeiende economie, sterk verminderde armoede en weinig misdaad. Het werd ‘het Zwitserland van Afrika’ genoemd.
Voor David Lappartient, de voorzitter van de internationale wielerbond UCI, was Rwanda daarom het aangewezen land om de belofte die hij deed voor zijn aanstelling – het WK toewijzen aan Afrika – waar te maken. Dat de stabiliteit van Rwanda mede was te danken aan het dictatoriale, onderdrukkende en wrede bewind van Kagame, president tot 2034, was minder belangrijk. Dat er in Rwanda mensen spoorloos verdwenen, het zij zo. ‘Wij zijn politiek neutraal,’ zei Lappartient. Met de aanwijzing van Rwanda wilde de voorzitter nog eens laten zien dat wielrennen ‘een sterke ambassadeur is voor vrede, vriendschap en solidariteit’.
Intussen ontstond er in februari een conflict in de grensstreek tussen Congo en Rwanda. Daar werd de stad Goma ingenomen door M23, een rebellengroep die wordt gesteund door Rwanda. En passant vielen er duizenden doden. Het grensgebied is rijk aan gewilde mineralen als lithium, wolfraam en niobine, die worden gebruikt bij de productie van computers en batterijen. Voor de energietransitie is Europa ervan afhankelijk.
Daarom wordt Rwanda door de EU gesteund met honderden miljoenen. Dat TotalEnergies deelnam aan de Tour du Rwanda is ook geen toeval, het Franse bedrijf exploiteert grote gasvelden in de regio.
Muur-auteur Thomas Sijtsma verbleef in februari een tijd in Rwanda, om te kijken hoe het ervoor stond met het wielrennen én de mensenrechtensituatie in het land. Uit zijn indringende serie artikelen in dagblad Trouw kwam een beeld naar voren van een land dat er van de buitenkant uitziet als een succesverhaal, maar dat bij nader inzien zucht onder onvrijheid en angst. Niettemin moeten de WK een gelukkig land in de etalage zetten: Visit Rwanda!
Het wielrennen in het centrum van geopolitieke ontwikkelingen en de westerse honger naar mineralen. Er zal alles aan worden gedaan om de wereldkampioenschappen doorgang te laten vinden, ondanks de strijd aan de grenzen van het organiserende land. Lappartient heeft namelijk grootse plannen. Hij is kandidaat voor de opvolging van Thomas Bach als voorzitter van het IOC, de machtigste functie die de sportwereld te vergeven heeft. En voor de Afrikaanse stemmen heeft hij een nieuwe belofte gedaan: de Spelen voor de allereerste keer naar Afrika. En om die belofte kracht bij te zetten moeten de wereldkampioenschappen wielrennen een stralend toonbeeld van het Afrikaanse organisatievermogen worden.
Foto’s: Rwanda, Thomas Sijtsma